Ivreo

Ivreo

Lando

Italio

Regiono

Piemonto

Loĝantaro

22.532 (2024)

Alto

253

Ivreo estas urbo en regiono Piemonto en Italio.

Kompreni

Ĝi estas konsiderata "la ĉefurbo de Canavese". En 2018 ĝi fariĝis parto de la Heredaĵoj de Unesko.

La industria urbo estis konstruita inter la '30-aj jaroj kaj '60-aj jaroj fare de Adriano Olivetti. La arkitektura heredaĵo de la fabriko kovras 70% de la urbanizita perimetro de Ivrea kaj konsistigas ekzemplon de industriaj, loĝdomaj, kaj sociaj konstruaĵoj de eksterordinara kvalito.

Geografiaj notoj

Banita de la rivero Dora Baltea, alfluanto de Pado, ĝi situas en areo formita de granda plejstocena glaĉero, kiu kun la tempo transportis multnombrajn derompaĵojn kiuj formis serion de morenaj reliefoj, inkluzive de la tiel nomata Serra Morenica.

Historio

La antikva nomo estis Eporedia, nomo ankoraŭ ofte uzata por nomi la urbon. Ĝi estis fondita ĉirkaŭ la 5-a jarcento a.K. de la Salassi, popolo de kelta origino kiu ekloĝis en la Canavese areo. La loknomo povus tial derivi de la kelta, kaj signifus kvarrada ĉaro, indikante ĝin kiel vojstacion al la Cisalpaj aliroj.

La romianoj latinigis la nomon, kiel Iporeia, kiu poste iĝis Ipreia, Ivreia, kaj fine Ivrea. Ekde la 1-a jarcento a.K. ĝi estis fakte romia kolonio, metita por gardi la armean vojon, kiu kondukis de la Piemonta ebenaĵo en la valojn de la Dora Baltea. Aparte grava inter la arkeologiaj pruvoj de tiu ĉi periodo estas la ruinoj de la amfiteatro, situanta je mallonga distanco de la nuna historia centro. En la lombarda periodo, tamen, Ivrea iĝis la sidejo de la samnoma duklando, inter la 6-a kaj 7-a jarcentoj. Komence de la 8-a jarcento, Ivrea iĝis distrikto sub la franka regno. Ĉi tie, post periodo de konflikto kun Warmondo (potenca episkopo de la urbo), en la jaro 1000 ĝin akiris la markizo Arduino de Pombia kiu, la sekvan jaron, en Pavio, estis elektita Reĝo per dieto de princoj kaj sinjoroj kontraŭ la volo de la imperiestro Oto la 3-a de Saksio. La urbo Ivrea akiris grandan gravecon ene de la Regno de Italio.

Reĝo Arduino, en forta kontrasto kun kaj la eklezioj de Ivrea kaj Verĉelo, estis ekskomunikita fare de papo Silvestro la 2-a, kaj restis sur la trono ĝis 1014, la jaro en kiu li rezignis la batalon kaj retiriĝis al la abatejo de Fruttuaria kie li mortis en 1018. Post lia morto Ivreo reiĝis posedaĵo de la episkopo. Memorigilo de tiu periodo estas la ankoraŭ ekzistanta Turo de Sankta Stefano, ĉe la fino de Corso Botta.

En 1238, la imperiestro Frederiko la 2-a metis la urbon sub sian regadon. En 1356, Ivrea venis sub la regadon de familio Savojo kaj, kun la escepto de mallongaj periodoj de hispana kaj franca okupo, Ivrea restis sub la kontrolo de la Savojoj dum preskaŭ la tuta periodo inter la 15-a kaj 18-a jarcentoj.

La 26-an de majo 1800, Napoleono estis bonvenigita en Ivrea kune kun siaj venkaj trupoj. Sub napoleona regado Ivrea estis la ĉefurbo de la "Département de la Doire", unu el la kvin en kiuj Piemonto estis dividita; tamen, en 1814 la urbo, same kiel la resto de Piemonto, revenis al la Savojoj, kun Vittorio Emanuele la 1-a, reĝo de Sardio. De 1859 ĝis 1927 Ivrea iĝis la ĉefurbo de la samnoma distrikto, unu el la kvin en kiuj estis dividita la provinco de Torino de la Regno de Sardio, ĝis la unuiĝo de Italio. La 20-a jarcento vidis la urbon protagonisto de nova industrio, kun la fondo de la prestiĝa Olivetti-tajpilfabriko, komencante en 1908. En 1927 la urbo, kune kun 112 aliaj municipoj en la supra Canavese areo, estis aneksita al la Aosta Valo, por formi novan Provincon de Aosto. Tiu aneksado estis dissolvita en 1945, por reveni sub la Provincon de Torino. Fine de la naŭdekaj, kun la krizo de Olivetti, la ekonomio de la urbo suferis severan baton; kelkajn jarojn poste, la urbo iĝis la itala ĉefsidejo de la movebla telekomunika firmao Vodafone Italia.

Klimato

Aliri

De Torino: aŭtovojo A5 Torino-Aosta, elirejo: Ivrea
De Milano: aŭtovojo A4 Milano-Torino, kunligo A4-A5 Santhià-Ivrea, A5 al Aosta, elirejo: Ivrea
De Aosto: aŭtovojo A5 Aosta-Torino, elirejo: Ivrea
De Ĝenovo: aŭtovojo A26 Genova-Gravellona, A26 Alessandria-Santhià, kunligo A4--A5 Santhià-Ivrea, A5 al Aosta, elirejo: Ivrea

Aviadile

Flughaveno Torino-Caselle, je ĉirkaŭ 45 minutoj per aŭto.

Trajne

Stacidomo FS de Ivrea - Corso Nigra, 73

Buse

Moviĝi

Perpiede

Publika transporto

La urba transportservo de Ivrea estas mastrumita fare de GTT (Gruppo Torinese Trasporti).

Aŭte

Vidi

Fari

Lerni

Labori

Aĉeti

Vendejaroj

Manĝi

Pasticceria Balla - http://www.torta900.com/ - info@torta900.com

Corso Re Umberto, 16 - tel: +39 0125 641327 - horaro: Mar-Dim 08:00-13:00 kaj 15:30-19:30

Ĉi tie eblas gustumi la "Torton 900", elpensitan fine de la deknaŭa jarcento por festi la alvenon de la nova jarcento.

Panetteria Bonelli - Via Arduino 7 - tel: +39 0125 641472

En ĉi tiu bakejo-kukaĵejo vi povas aĉeti Eporediesin, la tipajn biskvitojn de Ivrea. Dum la Karnavalperiodo, temeita deserto ankaŭ estas produktita, la Oranĝo de Mugnaia, farita kun postrestanta panettone-pasto, oranĝa ĉokolado kaj plenigita kun oranĝa kremo.

Pasticceria Eporedia - Via Circonvallazione, 42 - tel: +39 012549304

Prezzi medi

Caffè Del Teatro - Via Palestro, 29 - a pochi passi dal teatro - tel: +39 0125223907

Trinki

Loĝi

B&P La Gusteria - Via Quattro Martiri, 5 tel: +39 012545903 - enirhoro 14:00, elirhoro 11:00

Esperanta loĝado

Kampadejoj

Hosteloj

Hoteloj

Sekureco

Ospedale di Ivrea - http://www.aslto4.piemonte.it/azienda.asp - Piazza Credenza, 2

tel: +39 01254141

Esperanto

Lokaj esperantistoj

Konsulejoj

Viziti plu

Rimarkoj

Ĉi tiu artikolo estas ankoraŭ skizo kaj bezonas vian atenton.

Ĝi jam enhavas skizon sed ne multan plian enhavon. Kuraĝu kaj plibonigu ĝin.

Kreu kategorion "Metropola urbo Torino"