Bulgario
| |||
 | |||
| Ĉefurbo | Sofio | ||
Bulgario, aŭ Bulgarujo, estas lando sur la balkana duoninsulo.
Regionoj
[redakti]Administre Bulgario estas dividita en 28 regionojn (области, oblasti, singulare: област, oblast) kaj 287 municipojn (общини, obštini, singulare: община obština)
| Nordokcidenta Bulgario Ĝi inkluzivas Gabrovo, Montano, Vidin, Vratsa kaj ankaŭ la ĉefurbon Sofio. |
| sudokcidenta Bulgario Ĝi inkluzivas Blagoevgrad, Pernik, Kjustendil, Smoljan. Ĉefe monta, kun multaj strukturoj por praktikado de vintraj sportoj. |
| Norda Trakio Ĝi inkluzivas Haskovo, Jambol, Sliven, Kardschali, Pasardschik, Stara Sagora. Ebenaĵoj trairitaj fare de la Marica Rivero kaj ĝiaj alfluantoj, kun multaj praaj trakiaj ejoj. Ĝi ankaŭ inkluzivas la duan plej grandan urbon en la lando: Plovdivo (Plovdiv). |
| Bulgara marbordo ĉe la Nigra Maro Ĝi ankaŭ inkluzivas la havenurbojn Burgaso (Burgas) kaj Varno (Varna), kaj la urbon Dobriĉo (Dobrič). |
| Centro-norda Bulgario Ĝi inkluzivas Schumen, Silistra, Targovishte, Pleven, Veliko Tarnovo. Urboj kun ekzemploj de arkitekturo de la 20-a jarcento kiel ekzemple Loveč kaj Ruse kaj gravaj riveroj inkluzive de Danubo. |
Urboj
[redakti]
- Sofio (bulgare: София Sofija), etendiĝanta sub la deklivoj de Monto Vitosha, estas la ĉefurbo de Bulgario, kaj la plej granda urbo en Bulgario,(ĉ. 1.4 milionoj da loĝantoj); ĝi estas bela urbo kun renesancaj kaj modernaj influoj, multaj parkoj inkluzive de la naturparko "Vitoša" (kiu estas kelkajn minutojn for de la urbocentro), bona nokta vivo, pli ol 250 historiaj vidindaĵoj kaj arkitekturaj monumentoj kaj granda nombro da kulturaj lokoj de intereso. Ĝi estas unu el la plej malnovaj urboj en Eŭropo, kaj ankoraŭ havas la restaĵojn de la antikva romia urbo Serdica.
- Plovdivo (bulgare: Пловдив Plovdiv) estas la dua plej granda urbo de la lando (ĉ. 300mil loĝantoj); ĝi situas sur ambaŭ bordoj de la Marica Rivero, ĝi havas belan promenadon por butikumado kaj multajn parkojn. Pratempa urbo, iam nomata Philippopolis, kun influoj de malsamaj civilizoj kaj signoj de multaj epokoj, inkluzive de bone konservita antikva greka amfiteatro, romia stadiono, historia centro en stilo "Bulgaria Reviviĝo", kaj diversaj moskeoj, katolikaj katedraloj kaj ortodoksaj preĝejoj ĉie en ĝia teritorio. Plovdiv ankaŭ estas fama en la lando pro sia vigla nokta vivo. Kvankam la urbo havas modernan vivstilon ĝi estas unu el la plej malnovaj en la mondo kaj sendube la plej malnova en Eŭropo. Ankaŭ nepre veturu al la Baĥkovo-Monaĥejo, kiu estas ĉirkaŭ unu horo for.
- Varno (bulgare: Варна Varna) estas la plej grava haveno ĉe la Nigra Maro (ĉ. 300mil loĝantoj); ĝi formas ununuran urban aglomeradon kun la ĉemaraj feriurboj de Sveti Konstantin kaj Zlatni Pyasatsi. Varno ankaŭ funkcias kiel turisma centro por la nordaj ĉemaraj feriurboj (kiel ekzemple Oraj Sabloj) kaj la historiaj urboj Balĉiko kaj Kavarno, kvankam ĝi mem ankaŭ estas bela kombinaĵo de plaĝa feriejo kun populara nokta vivo. Varna granda ĉemara parko, la Mara Ĝardeno, estas plena de amuzoj kaj ankaŭ ĝuebla por artamantoj.
- Burgaso (bulgare: Бургас Burgas) estas alia urbo ĉe la sama marbordo (ĉ. 200mil loĝantoj); ĝi situas je 130 km sude de Varno, Burgaso estas la dua plej granda haveno en Bulgario kaj ankaŭ estas ĉirkaŭita de multnombraj ĉemaraj feriejoj, kiuj estas facile atingeblaj danke al la internacia flughaveno kie funkcias pluraj malaltkostaj flugkompanioj. Kvankam konata pro sia komerca haveno kaj naftorafinado, la urbo havas pitoreskan marbordan promenejon proksime de la centro kaj riĉajn komercajn areojn kiuj igas ĝin populara ĉe turistoj. En la lastaj jaroj la urbo gastigas la popularan muzikan festivalon "Spirito de Burgaso".
- Gabrovo - Populara turistloko proksime de la geografia centro de la lando kaj ofertanta facilan aliron al aliaj urboj, kiel ekzemple Veliko Tărnovo kaj Kazanlak, same kiel al la Balkanaj Montoj, la Uzana skiejo, kaj la arkitektura-etnografia feriejo Etar situas proksime de la urbo; ĉi-lastaj du ambaŭ proksime al la Bulgarka Natura Parko.
- Ruse - Haveno ĉe Danubo ĉe la limo kun Rumanio, Ruse estas la kvina plej granda urbo en la lando laŭ loĝantaro. Konata kiel "Malgranda Vieno", la urbocentro ofertas imponan barokan arkitekturan ensemblon kiu ne troveblas ie ajn ene de Bulgario. La urbo havas plurajn lokojn de intereso inkluzive de la romia kastelo Sexiginta Prista, la teatro de Rousse, la domo de Caliopa kaj la Panteono.
- Veliko Tărnovo - Pitoreska universitata urbo proksime de la Yantra Rivero, ĝi estis la antaŭa ĉefurbo de la mezepoka Dua Bulgara Imperio kiu estis eldetruita fare de la otomanaj turkoj kaj daŭre havas unu el la plej bone konservitaj mezepokaj fortikaĵoj en sia fono. Veliko Tărnovo hodiaŭ estas mezgranda urbo sed ĝi estas unu el la ĉefaj cellokoj por turismo en Bulgario.
Esperantaj urboj
[redakti]Aliaj cellokoj
[redakti]- Melnik - Unu el la plej belaj vilaĝoj en Bulgario, inter rokoj kun fantaziaj formoj.
- Balkanaj Montoj
- Bulgarka Natura Parko
- Dragomana marĉo - La plej granda malsek-regiono en Bulgario.
- Nacia Parko Pirin
- Semkovo - Unu el la plej belaj lokoj en la montaro Rila kun ebleco de ekskursoj al la ĉirkaŭaj arbaroj kaj malgrandaj lagoj.
Komprenu
[redakti]Tereno
[redakti]
En la norda parto troviĝas la larĝa Danuba ebenaĵo, kiu etendiĝas orizontale je ĉirkaŭ 500 km. La ebenaĵo estas interrompita de kelkaj altebenaĵoj kaj etaj montetoj, inter kiuj fluas la kursoj de kelkaj el la dekstraj alfluantoj de Danubo.
Pli sude troviĝas la ĉeno de la Balkanaj montoj, branĉo de la Karpatoj, kiuj trairas la centran parton de Bulgario orizontale je ĉirkaŭ 600 km, havas pintojn superantaj 2000 m s.m. kaj atingas la maksimuman altecon kun monto Botev (2.376 m s.m.). La Balkanaj Montoj disigas la akvojn inter la bazenoj de la riveroj Danubo kaj Marica.
Sude de la balkana ĉeno estas ebenaĵo transirita en la orienta parto de la rivero Tundža kaj en la okcidenta parto de la rivero Strjama. La valo, konata kiel la valo de rozoj, estas konata pro la kultivado de rozoj kaj la produktado de rozoleo; sude ĝi estas limigita de la ĉeno Sredna Gora (ankaŭ nomata Kontraŭbalkana) kiu etendiĝas paralele al Balkanoj je longeco de ĉirkaŭ 160 km kaj kun maksimuma alteco de 1600 m.
Suden de Sredna Gora etendiĝas la trakia ebenaĵo, kiu limas sude kun la Rodopaj Montoj, Sakar kaj Strandža kaj transirita de la Marica Rivero. Same kiel la danuba ebenaĵo, la trakia ebenaĵo ne estas perfekte plata, fakte ĝi enhavas diversajn montetojn.
En la centr-okcidenta parto de la lando estas la Sofia ebenaĵo, en la pasinteco strategia transitareo kiu kunligis Beogradon al Konstantinopolo. La Sofia ebenaĵo estas ĉirkaŭ 24 km larĝa kaj 96 km longa; la urbo Sofio troviĝas tie. Okcidente la ebenaĵo estas limigita de la Vitoshaj Montoj sude de Sofio, la Rilaj Montoj pli sude kaj la Pirin-aj Montoj en la ekstrema sudokcidento de la lando. La plej alta punkto de la montaro Rila estas la monto Mussala (2.925 m smn), la plej alta pinto en la lando.
La ĉefa rivero de Bulgario estas Danubo; aliaj gravaj riveroj estas la Struma kaj la Marica sude. La riveroj de Bulgario nutras la Danubon (kaj tial la Nigran Maron) aŭ la Egean Maron. Ekzistas 526 riveroj pli ol 2,3 km longaj, sed la nura uzebla por navigado estas la Danubo.
En la reliefoj de Rila kaj Pirin estas ĉirkaŭ 260 glaciejaj lagoj. La marbordo de Nigra Maro estas karakterizita per la ĉeesto de multaj saletaj marbordaj lagunoj kaj malsekregionoj (Pomorie-lago, Beloslav-lago, Burgas-lago, Varna lago, Šabla-lagoj) pluraj el kiuj estas naturrezervejoj kaj/aŭ Ramsar ejoj (Atanasovsko-lago). La rezervujoj estas pli ol 2 200 km.
En la sudokcidenta parto de la lando estas multaj termikaj fontoj.
Historio
[redakti]
Ĝia pozicio ĉiam igis ĝin grava vojkruciĝo por diversaj civilizacioj kaj ĝi fakte estas la loko de malkovro de kelkaj el la plej malnovaj metalurgiaj, religiaj kaj kulturaj artefaktoj en la mondo.
Kelkaj prahistoriaj kulturoj komencis evolui en la bulgaraj teroj dum la Neolitiko. Komence tie loĝis la trakoj kaj poste de grekoj kaj romianoj. La unuaj spuroj de bulgara etna kaj nacia unuiĝo originas de la apero de la Unua Bulgara Imperio, kiu dominis la plej grandan parton de la Balkanoj kaj iĝis la kultura centro de la slavaj popoloj dum la Frua Mezepoko. Post periodo de bizanca regado, la bulgara ŝtato reviviĝis. Kun la falo de la Dua Bulgara Imperio en 1396, ĝiaj teritorioj pasis sub la kontrolo de la Otomana Regno dum preskaŭ kvin jarcentoj.
La rus-turka milito inter 1877 kaj 1878 (nomita bulgare «освободителна», osvoboditelna, t.e. "de liberigo") kaŭzis la naskiĝon de la tria bulgara ŝtato, kiu sendependiĝis en 1908. La sekvaj jaroj vidis multnombrajn konfliktoj kun la najbaraj landoj, kiuj finfine iĝis la kaŭzo de la alianco de Bulgario kun Germanio en ambaŭ mondmilitoj. En 1946 ĝi fariĝis komunista respubliko regata de unupartia politika sistemo ĝis 1989, kiam la Bulgara Komunista Partio post la falo de la tiel nomata "Fera Kurteno" donis plurpartiajn elektojn. Post 1990 Bulgario fariĝis demokratio kun merkata ekonomio.
Etnoj
[redakti]99,8% de la bulgara loĝantaro scipovas la bulgaran, kiu apartenas al la slavaj lingvoj. La bulgara estas la sola oficiala lingvo de Bulgario, sed ankaŭ aliaj lingvoj estas parolataj en ĝi, laŭ la diversaj etnaj malplimultoj.
La plej granda etno en la lando estas etnaj bulgaroj, proksimume 85% de la populacio, sekvita fare de bulgaraj turkoj (proksimume 10%) kaj romaoj (ciganoj, proksimume 5%). Pli malgrandaj etnaj malplimultoj (ĉirkaŭ 10,000 aŭ malpli) inkludas rusojn (plejparte 20-a kaj 21-a-jarcentaj enmigrintoj) kaj la armenojn (plejparte devenantaj de la Otomana Regno), kaj pli malgrandajn kontingentojn de aliaj balkanaj etnoj. La plej multaj bulgaraj judoj postvivis la holokaŭston sed forlasis Bulgarion post la Dua Mondmilito.
La plimulto de bulgaroj estas orientaj ortodoksaj kristanoj, reprezentitaj fare de la (memdirekta) Bulgara Ortodoksa Eklezio. La dua plej populara religio estas islamo (preskaŭ tute sunaistoj), praktikata de la turka malplimulto kaj de la bulgaraj islamanoj (interesa bulgarlingva subetno kiu verŝajne devenas de konvertiĝoprovoj dum la otomana regado kaj vivas ĉefe en la Rodopaj Montoj). Estas malgranda malplimulto de protestantoj (ĉirkaŭ 1%) pro la klopodoj de eksterlandaj misiistoj en la 19-a jarcento kaj post la falo de Komunismo. La eĉ pli malgranda malplimulto de katolikoj (ĉirkaŭ 0,6%) konsistas el la restaĵoj de loka loĝantaro devenanta de la Mezepoko kaj modernaj enmigrintoj.
Kulturo kaj tradicioj
[redakti]La loĝantaro estas ĉefe urba kaj loĝas ĉefe en la ĉefurboj de la dudek ok provincoj. La plej multaj el la komercaj kaj kulturaj agadoj koncentriĝas en la ĉefurbo Sofio.
Pentraĵo kaj skulptaĵo
[redakti]La plej malnova bulgara arta manifestiĝo, antaŭ la enkonduko de kristanismo, montris spurojn de orienta kaj Sasanian tradicio. Bulgario estis la unua slava lando se temas pri konvertiĝi al ortodoksa kristanismo; tiam ikonpentrado disvastiĝis tra la tuta lando, tradicia bizanca esprimformo en kiu bulgaraj artistoj, post la otomana invado (1393), enmetis elementojn ligitajn al lokaj kulturaj tradicioj kaj grekaj ikonografiaj tradicioj, speco de kultura rezisto al la islama invadinto.
Dum la bulgara Renesanca periodo sekvanta la turkan okupon, novaj artlernejoj ŝprucis ĉie. La plej konata estas tiu de Samokov, de kiu venis Zahari Zograf, unu el la plej konataj bulgaraj pentristoj kaj multaj el la aŭtoroj de la freskoj en la preĝejo de la monaĥejo de Rila.
Inter la pentristoj de la moderna epoko la plej fama estas Jules Pascin, naskiĝinta en 1885 en Vidin kun la nomo Julius Pinkas; vivis multajn jarojn en Francio, kie li mortis en 1930. La plej konata nuntempa artisto estas verŝajne Hristo Javašev, konata per la nomo lia kaj tiu de lia edzino, Christo kaj Jeanne-Claude. Liaj estas, inter aliaj verkoj, la kovraĵo de la Reichstag en Berlino kaj la Ponto Neuf en Parizo.
Muziko
[redakti]Tipaj instrumentoj de bulgara popolmuziko estas speco de fluto nomita kaval kaj sakŝalmo nomita gaida. Por akompani popoldancojn, oni kutime ludas la trakian varianton de la gaida, kiu havas pli altan klavon kaj nomiĝas Djura Gaida, dum la pli malalta varianto nomita Kaba Gaida estas preferita, por akompani kantojn kaj baladojn.
Bulgario fieras pri antikvaj tradicioj en ĥora kantado, kiuj jam aperis fine de la 19-a jarcento danke al la komponisto Dobri Christov (1874-1941). En la lastaj jaroj, la interpretoj de la Bulgara Ŝtata Ina Koruso de Radio kaj Televido, pli konata kiel Le mystére des Voix Bulgares, gajninto de Grammy Award en 1990, fariĝis internacie konataj. Mirinda Dilmana, en la originala lingvo DILMANO DILBERO, por la interpretado de la grupo Elio e le Storie Tese en sia peco il Pipppero.
Danco
[redakti]La tradiciaj dancoj estas la Kopanitsa, la Nestinari kaj la Horo.
Klimato
[redakti]Bulgario havas kontinentan klimaton, kun varmaj someroj kaj tre malvarmaj vintroj precipe en la Danuba ebenaĵo, kiu estas la areo kun la plej granda temperaturintervalo kaj kun la plej abunda pluvokvanto. La Balkanaj Montoj agas en limigita mezuro kiel klimata baro inter la norda kaj suda partoj, influita de la Egea Maro, la Bulgara Nigro-Mara Marbordo anstataŭe ĝuas pli mildan klimaton ol la resto de la lando, kiu tamen havas influo limigita al la marborda regiono kaj la tuj apuda teritorio. La subtropikaj (mediteraneaj) mildigaj influoj estas sentataj nur en la pli malaltaj valoj de la riveroj Strymon kaj Marica, dum la mediteranea influo estas eĉ pli mildigita en la parto de la orientaj Rodopoj aŭ eĉ la Malaltaj Rodopoj. La bulgaraj altaj montoj havas klare alpan klimaton (900 ĝis 1 000 m s.n.m.). En la ekstrema nordoriento de la lando estas la stepa influo, ĝenerale karakterizata de fortaj ĉiutagaj kaj laŭsezonaj temperaturoj kaj malaltaj pluvoj.
La areo kun la malplej granda pluvokvanto estas Dobroĝo, la plej norda marborda strio.
Eniri
[redakti]
Civitanoj de Eŭropa Unio por eniri Bulgarion devas havi identec-karton (validan por iri al eksterlando) aŭ validan pasporton. La vizo ne plu estas necesa por vojaĝoj por turismaj celoj se la restado en Bulgario ne superas 90 tagojn. La devo registriĝi ĉe polica oficejo ene de 72 horoj post eniro en la landon ankaŭ estis aboliciita.
Civitanoj de ĉiuj aliaj landoj (escepte de la landoj montritaj blue en la mapo) bezonas vizon, kiu povas esti akirita de bulgara ambasado aŭ konsulejo en ilia hejmlando. Malsamaj specoj de vizo povas esti akiritaj, inkluzive de mallonga restado, 90-taga vizo (tipo "C"). Viza kandidatiĝo estas disponebla interrete ĉi tie, de la retejo de la bulgara Ministerio pri Eksteraj Aferoj.
Eniri avie
[redakti]
Sofio, Varno, Burgas kaj Plovdiv havas internaciajn Flughavenojn. Estas multegaj la ĉarto-flugoj kaj Last-Minutaj-flugoj tre malmultekostaj, al la urboj Varna kaj Burgas, ĉefe el Unuiĝinta Reĝolando kaj Germanio.
Eniri trajne
[redakti]
La internaciaj trajnoj el Sofio al Bukareŝto haltas en Ruse. Ili havas ĉiutagan frekvencon. Aliaj trajnoj iras al Saloniko. Por iri al aliaj cellokoj en proksimaj landoj (Skopje, Beogrado) estas pli bone utiligi la aŭtobusojn.
Eniri buse
[redakti]kompanioj kiuj en 2009 funkciis sur internaciaj itineroj estis:
- Eurolines- De/al Italio
- Eurolines-Bulgaria - Veturas al diversaj eŭropaj urboj inkluzive de la turkaj urboj de Istanbulo kaj Bursa
- Yubim Ŝablono:Morta ligo - Busoj al Svislando, Germanio, Francio, Hispanio kaj eĉ Portugalio
- buslinioj funkcias de Sofio al Skopjo kaj Ohrid
- MTT - De/Al Tesaloniko, Ateno, Patraso.
- union-ivkoni - De Sofio ĝis Ateno kaj Pireo
- KTEL Irakliou - Ebleco iri de Sofio al Heraklion (Iraklio, Kreto) je tre oportunaj prezoj kaj sen bezoni konsulti la pramhoraron. Fakte, la buso eniras la pramon rekte en Tesaloniko.
- Florentia Bus - Por atingi Bulgarion el Florenco, Slovenio, Kroatio kaj Serbio.
Eniri piede
[redakti]Transportiĝi
[redakti]Per aviadilo
[redakti]En 2009 enlandaj flugoj estis funkciigitaj fare de (Sofio-Varna) kaj Bulgario AeroŜablono:Dead link (Sofio-Varna kaj Sofia-Burgaso)
Transportiĝi perpiede
[redakti]Publika transporto
[redakti]Transportiĝi trajne
[redakti]
www.bdz.bg estas la retejo de la bulgaraj fervojoj por scii horarojn kaj informojn.
Interrail proponas "Unu Landa Permesilo"n por Bulgario.
Se vi ankaŭ planis viziti najbarajn landojn, vi eble estos tentata aĉeti Balkan flexipass Ŝablono:Malviva ligo valida por Grekio, Turkio, Bulgario, Rumanio, Montenegro, Nord-Makedonio kaj Serbio. Tamen, atentu: la buso kaj ne la trajno estas la populara vojaĝrimedo en ĉi tiuj landoj.
Transportiĝi buse
[redakti]
avtogari.inf Ŝablono:Malviva ligilo kaj bgrazpisanie. co estas bonaj retejoj por plani viajn busvojaĝojn.
Transportiĝi aŭte
[redakti]Vidi
[redakti]
- Monaĥejo Rila
- Srebarna Biosfera Rezervo
- Malnova Urbo de Nessebar
Tradiciaj bulgaraj arkitekturoj
[redakti]- Koprivštica — Urbeto apud Sofio je ĉirkaŭ 1.000 m super marnivelo, rimarkinda pro siaj tradicistilaj lignaj domoj.
- Shiroka Laka
- Tryavna
Militaj arkitekturoj
[redakti]- Fortikaĵo Kaleto - Mezepoka fortikaĵo en la urbo Belogradčik, starigita inter nudrokoj atingantaj altecon de 200 m.
- Fortikaĵo Asen (Asenova krepost, Асенова крепост) — Fortikaĵo 30 km de Plovdiv kun ruinitaj palacoj kaj preĝejoj konstruitaj sur la rando de vertiĝaj krutaĵoj.
Arkeologiaj lokoj
[redakti]- Rokaj preĝejoj de Ivanovo — Komplekso de preĝejoj, kapeloj kaj monaĥejoj fositaj en la rokon kaj loĝataj, de la 14-a ĝis la 17-a jarcento, de asketa komunumo kiu praktikis Hesychasm. Ekde 1979, la rokaj preĝejoj de Ivanovo estas en la listo de Unesko de Mondaj Heredaĵoj.
- Kavaliro de Madara (Madarski konnik, Мадарски конник) — Frumezepoka rok-ĉizita bareliefo, proksime de la urbo Šumen.
- Perperikon (Перперикон) — Neidentigitaj ruinoj de sankta loko pinte de 500m roka monteto, super la vilaĝo de Gorna Krepost ("Supra Fortikaĵo"). Estas supozite ke la sanktejo estis dediĉita al la kulto de Dionizo. Domo de vizitantoj estis konstruita je la kosto de 2.000.000 eŭroj.
- Pliska (Плиска) — Ruinoj de la ĉefurbo de la 1-a Bulgara Imperio (681-893 p.K.). Detruita post la atakoj de la "Kievan Rus" kaj la bizancanoj inter 969 kaj 972, ĝi neniam estis rekonstruita. Ĝi inkludas la restaĵojn de la Palaco Granda kaj Palaco Malgranda, la fortikigitajn murojn kaj la grandan bazilikon (datitan ĉirkaŭ 875), tiuepoke unu el la plej grandaj kristanaj preĝejoj.
- Trakia Tombo de Kazanlăk (Kazanlǎška grobnica, Казанлъшка гробница) — Volbita tombo el la 4-a jarcento a.K., fama pro la freskoj kiuj ornamas la internon. En 1979 la tombo estis inkluzivita en la liston de Unesko de mondaj heredaĵoj.
- Trakia tombo de Sveštari (Sveštarka grobnica, Свещарска гробница) — Malkovrita en 1982 proksime de la samnoma vilaĝo estas tombo el la 3-a jarcento a.K., fama pro la altreliefaj skulptaĵoj, kiuj ornamas ĝian internon. En 1985 ĝi estis inkludita en la liston de Monda heredaĵo de Unesko.
Fari
[redakti]Turismo estis kuraĝigita jam en la socialisma epoko; la ĉemaraj feriejoj ĉe Nigra Maro kaj la skiejoj sur la Balkanaj montoj estis cellokoj por turistoj de aliaj Orientblokaj landoj. En la lastaj jaroj la renovigo de la turismaj infrastrukturoj por alporti ilin al okcidentaj normoj daŭris kaj daŭre daŭras. Bulgario ofertas cellokojn por malsamaj specoj de turismo: ĉemara kaj skiejoj, termalaj akvofontoj, ĉasrezervejoj kaj multaj monumentoj kaj naturaj parkoj.
Vintraj Sportoj
[redakti]
- Aleko (Алеко) — Sur la monto Vitoŝa, kiu regas la pejzaĝon de Sofio, Aleko estas tre populara pro sia proksimeco al la ĉefurbo kaj ankaŭ ĉar ĝi estas facile atingebla per funikularo en semajnfinoj.
- Borovets (Боровец) — La plej fama skiejo en la lando situas sur la norda deklivo de la montaro Rila kaj facile atingeblas de Sofio de kiu ĝi estas ĉirkaŭ 75 km for.
Termala turismo
[redakti]
Bulgario havas kelkajn modestajn termalajn instalaĵojn, kiuj estas bonaj por homoj sen luksaj bezonoj. Tamen la Hisarijaj plantoj ŝajnas destinitaj atingi eŭropajn normojn baldaŭ danke al eŭropa financado celanta revalorigon de la tuta areo. Malsupre estas listo de la kuraclokoj de la lando en alfabeta sinsekvo:
- Devin (Девин) — Situanta en verda valo de la Rodopaj Montoj, Devin estas kuracloko taŭga por tiuj, kiuj sentas la bezonon tute retiriĝi de la mondo dum kelkaj tagoj.
- Hisarija (Хисаря) — Malpli ol 50 km norde de Plovdiv, Hisarija staras sur la loko de antikva Augusta Diocletianopolis. La fontoj (ĉirkaŭ dudek) fluas inter imponaj ruinoj el la romia kaj bizanca epokoj, zorge restarigitaj.
- Sandaski (Сандански) — Mallonge de la greka landlimo, Sandaski estas relative vizitata somere ankaŭ pro la ŝanco kunigi termikaj traktadoj kun interesaj pejzaĝaj ekskursoj al la proksimaj Pirin-montoj establitaj kiel nacia parko kaj al la piramidoj de Melnik.
- Sapareva Banya (Сапарева баня) — 75 km sudokcidente de Sofio, Sapareva Banya estas fama ne nur pro siaj termofontoj sed ankaŭ pro siaj gejseroj en plena urbocentro. La akvoj, kun alta enhavo de sulfuraj saloj (15,5 mg por litro), estas indikitaj por la kuracado de artrito, diskopatioj kaj inflamo de la spira sistemo.
- Varshets (Вършец) —
- Velingrad (Велинград) —
Eventoj kaj festoj
[redakti]
Inter la festoj religiaj-folkloraj estas la sekvaj:
- Sirni Zagovezni (Сирни заговезни), Tradicia ortodoksa festivalo daŭranta semajnon kiu okazas ĉiujare dimanĉe antaŭ la Paska fasto (Karesmado laŭ la katolika kalendaro). Ĉar la ortodoksa religio malpermesas la konsumon de laktaĵoj kaj ovoj, krom viando en la sep semajnoj antaŭ Pasko, Sirni Zagovezni (laŭvorte Fromaĝo-dimanĉo) estas la lasta ŝanco konsumi laktaĵojn. Malmolaj ovoj, banitsa kaj aliaj fromaĝaj kaj buteraj desertoj aperas ĉe la metita tablo.
- Sirni Zagovezni ankaŭ estas nomita la tago de pardono: antaŭ la tagmanĝo, infanoj kliniĝas antaŭ siaj gepatroj, petegante sian pardonon por pasintaj eraroj. Dum la meso, la partoprenantoj petas pardonon de la pastraro kaj siaj najbaroj de la benko.
- La ortodoksa festo estas miksita kun antaŭaj paganaj ritoj de trakia origino, ligitaj al la festado de la fino de vintro kaj la komenco de printempo. La nokton antaŭ la festo, la junaj fraŭloj pafas flamantajn sagojn en la korton de la knabino, kiun ili plej ŝatas. La familianoj de la knabino vekiĝas por estingi la flamojn kaj kolekti la sagojn. Kompreneble, la knabino kun la plej multaj sagoj gajnas.
- La sekvan lunde paradas tra la stratoj la kukeri, tradiciaj lignaj maskoj kun terura aspekto, portataj de la viroj de la vilaĝoj. La funkcio de la maskoj estas fortimigi la malbonajn spiritojn de vintro kaj devigi ilin foriri kun danco ĉirkaŭ pajlaj fajroj.
Naciaj festoj
[redakti]
- 1-a de januaro — Novjara tago (Nova godina / Нова година).
- 3-a de marto — Tago de Liberigo de Bulgario de Otomana Regado (Den na Osvoboždenieto na Bălgarija ot osmanska vlast / Ден на Освобождението на България от останска от османскан).
- Pasko — (Velikden / Великден) Dimanĉo, varia dato, difinita laŭ la ortodoksa liturgia kalendaro.
- 1-a de majo — Labortago (Den na truda / Ден на труда).
- 6-a de majo — Tago de Sankta Georgo (Gergjovden / Гергьовден) Ankaŭ konata kiel Tago de Kuraĝo kaj Tago de la Bulgara Armeo, (Den na hrabrostta i praznik na Bălgarskata armija / Ден на хратаброспраброста ката армия) .
- 24-a de majo — Tago de Edukado, Bulgara Kulturo kaj Slava Literaturo
- 6-a de septembro — Tago de Bulgara Unuiĝo (Den na Săedinenieto na Bălgarija / Ден на Съединението на България).
- 22-an de septembro — Bulgara Sendependeca Tago (Den na Nezavisimotta na Bălgarija / Ден на Независимостта на България).
- 1-a de novembro — Nacia Tago de Vekiĝo (Den na narodnite buditeli / Ден на народните будители). Oni festas la agojn de patriotoj celantaj la sendependecon de Bulgario.
- La 24-an de decembro — Kristnaska vespero (Bădni večer / Бъдни вечер).
- 25 kaj 26 de decembro — Kristnasko (Koleda / Коледа).
Komuniki
[redakti]La oficiala lingvo de la lando estas la Bulgara, slava lingvo kiu estas skribita uzante sian propran varianton de la cirila skribo. La bulgara estas reciproke komprenebla kun Makedona (konsiderata varianto de la bulgara laŭ multaj bulgaroj) kaj ankaŭ proksime rilata al la serbokroata. La rusa kaj aliaj slavaj lingvoj estas pli fore rilataj sed ankoraŭ similaj.
La Turka estas la dua plej parolata lingvo de la lando, ĉar ĝi estas la gepatra lingvo de la turka malplimulto. Vi pli verŝajne renkontos turklingvanojn en la Nordoriento (ĉirkaŭ Razgrad kaj Isperih) kaj en la Rodopaj Montoj en la Sudo (ĉirkaŭ Kurdĵalio).
La plej populara fremda lingvo inter la junaj generacioj estas la la angla, kvankam anglalingva kompetenteco ofte povas esti tre malalta. Tamen, almenaŭ en la ĉefaj turismaj lokoj, en la plej grandaj urboj, oni povas trovi junuloj kiu scipovas ĝin.
Pli maljunaj bulgaroj (45+) kiuj parolas fremdan lingvon pli verŝajne parolas la rusan, ĉar ĝi estis la plej ofte instruata fremda lingvo en la 20-a jarcento; tamen, ankaŭ ĉikaze malmultaj homoj konservis nivelon sufiĉe bonan por povi konversacii.
En preĝejoj, la liturgia lingvo estas la Malnova Eklezia slavona kiu konsiderinde diferencas de iu ajn moderna slava lingvo. Dirite, la bulgara pli similas al la malnoveklezia slavona ol iu ajn el la aliaj modernaj slavaj lingvoj.
Gestoj
[redakti]Ankaŭ gravas memori, ke bulgaroj skuas la kapon por Jes kaj kapjesas por diri Ne! Petu vortan konfirmon se vi estas konfuzita de respondo.
Aĉeti
[redakti]La nacia valuto estas la Bulgara Levo (BGN).
Vendejaroj
[redakti]Manĝi
[redakti]
Bulgara kuirarto estas simila al tiuj de aliaj Balkanaj landoj kaj montras fortan Turkian kaj Grekan influon. Inter la plej famaj manĝaĵoj vi povas trovi jogurton, lukanka, banitsa, salitan šopska, ljutenica kaj kozunak, sed estas aliaj pladoj de tipe balkanaj aŭ Mezorientaj originoj kiel ekzemple musakà, gjuveč kaj baklava. Konsumo de viando estas pli malalta ol la eŭropa mezumo kaj estas kontraŭe granda kvanto da salatoj kaj legomaj pladoj. Malsupre estas listo de la plej famaj bulgaraj pladoj:
Tradiciaj manĝaĵoj
[redakti]- Kebapche (кебапче, pluralo: кебапчета, kebapcheta) — La bulgara versio de la pli fama ćevapčići Serba. Ĝi estas plado el miksita bovaĵo kaj porkaĵo fajne haketita, al kiu oni donas la formon de rondetaj aŭ eĉ cilindraj viandbuloj kun la dikeco de "varma hundo" (hot dog), kaj poste kuirita sur la krado.
- Shopska salato (шопска салата) — Salato de tomatoj, kukumoj, cepo aŭ askalonoj, krudaj aŭ rostitaj paprikoj, sireno (blanka fromaĝo) kaj petroselo, kutime tranĉitaj en malgrandajn kubojn. Ĝi estis komparita kun la greka horiatiki sed la gusto estas malsama ĉar la kondimento uzata ne estas olivoleo sed tio, multe pli malpeza ol sunfloraj semoj, al kiuj oni ofte aldonas pinĉon da vinagro nur por doni al ĝi guston pli malmola. La koloroj de la Shopska salato estas la samaj kiel la bulgara flago: la blanko de la sirena fromaĝo, la verdo de la kukumoj kaj la ruĝa de la tomatoj kaj paprikoj. Kvankam la nomo de la salato devenas de la regiono Shopluk, ĝi estas plado inventita en la 1960-aj jaroj de oficistoj de Balkantourist, la iama ŝtata agentejo starigita de la komunista reĝimo por antaŭenigi turismon en Bulgario. Ĝi estas la nura pluviva produkto de kvin aŭ ses receptoj elpensitaj tiutempe de la sama agentejo kaj por similaj celoj. Ĝia sukceso estis tia, ke ĝi disvastiĝis ankaŭ al najbaraj landoj, Norda Makedonio, Serbio kaj Rumanio. En ĉi-lasta lando ĝi estas konata kiel bulgara salato. Laŭ iniciato de la Eŭropa Parlamento nomita A Taste of Europe Ŝablono:Morta ligo la shopska salato estis agnoskita en 2014 kiel la ĉefa recepto de bulgara kuirarto.
- Musaka (мусака) — bulgara musaka iom diferencas de la greka en la elekto de ingrediencoj. Neniuj melongenoj estas uzataj sed terpomoj kun aldono de ovoj, haketita porkaĵo kaj jogurto anstataŭ beĉamelo. Tamen, la kuirarta proceduro estas identa. Ĝi estas fakte flano en pluraj tavoloj kuirita en la forno. Ĝi estas bona plado por taŭgaj apetitoj.
- Shkembe-chorba (шкембе чорба) — Ĝi estas tripa supo. La nomo devenas de la Turkia işkembe. La tripo estas boligita dum du, tri horoj per malalta fajro en multe da akvo. Kiam la tripo moliĝas ĝi estas elprenita kaj flankenmetata por povi senŝaŭmigi la buljonon. Kiam la tavolo de graso estas forigita, fritu iom da oleo en alia pato kun butero kaj du kuleretoj da kapsiketo. La buljono estas aldonita kaj poste boligita terpomo por fari ĝin pli dika. Ĉar shkembe-chorba estas konsiderata kiel rimedo kontraŭ alkoholismo, bulgaroj kutimas konsumi ĝin malfrue en la nokto en specialigitaj restoracioj, tuj post la eliro el noktokluboj kaj antaŭ dormi.
Vegetarismo kaj veganismo
[redakti]Trinki
[redakti]Alkoholaĵoj
[redakti]Rakija estas tradicia super-alkoolaĵo frukto-bazita, kiu estis konsumita en Bulgario jam en la 14-a jarcento. Inter la plej konataj bulgaraj vinoj vi povas trovi tipojn traminer, muskat kaj mavrud, el kiuj pli ol 200.000 tunoj estas produktataj ĉiujare. Ĝis 1989 Bulgario estis la dua plej granda vin-eksporta firmao en la mondo.
Loĝi
[redakti]Esperanta loĝado
[redakti]Kampadejoj
[redakti]Hosteloj
[redakti]Hoteloj
[redakti]Sekureco
[redakti]Kiel en aliaj balkanaj landoj, aŭtoŝtelistoj estas tre aktivaj en Bulgario. Estas konsilinde lasi vian aŭton en la garaĝo.
Sano
[redakti]Sanservoj en Bulgario iom post iom pliboniĝas, sed sanservo ankoraŭ havas kelkajn mankojn.
Respekto
[redakti]Esperanto
[redakti]Lokaj esperantistoj
[redakti]Esperantaj renkontiĝoj
[redakti]Konsulejoj
[redakti]Viziti plu
[redakti]Rimarkoj
[redakti]Eksteraj ligiloj
[redakti]
